Business Model Canvas คืออะไร และใช้วางกลยุทธ์ธุรกิจอย่างไรให้ได้ผล (Updated 2023)

ในการทำธุรกิจทั้งแบบออฟไลน์และออนไลน์ต้องมีสิ่งที่เรียกว่า โมเดลธุรกิจ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้นักการตลาด ผู้ที่วางกลยุทธ์แคมเปญ และ ผู้ประกอบการทั่วไปสามารถทำความเข้าใจ และทำให้เห็นภาพรวมได้ว่าธุรกิจของเรา มีจุดประสงค์ในการดำเนินการอย่างไร รายได้มาจากช่องทางไหน รวมถึงกลุ่มลูกค้าเป้าหมายที่เราโฟกัส และ พันธมิตรหรือ Partners ที่เราสามารถร่วมงานกันได้ หรืออยากเปลี่ยนแปลงโมเดลธุรกิจที่มีอยู่ทันโลกในยุคปัจจุบันในปี 2023 ซึ่งวันนี้ STEPS Academy จะมาแนะนำเครื่องมือช่วยในการทำโมเดลธุรกิจที่เห็นภาพรวมได้ในกระดาษเพียงหน้าเดียว

Business Model Canvas คืออะไร?

Business Model Canvas หรือ BMC คือเครื่องมือที่ช่วยวางกลยุทธ์ธุรกิจเพื่อให้เห็นภาพรวม และ วิเคราะห์การตลาด รวมถึงสินค้าบริการ ลูกค้าของแบรนด์ ทั้งนี้การวางภาพรวมนี้ทำให้นักการตลาดคาดการณ์ได้ว่า ธุรกิจจะสามารถยกระดับการทำการตลาดได้อย่างไร หรือ พัฒนาในส่วนไหนเป็นพิเศษเพื่อให้ธุรกิจเติบโตไดด้ในระยะยาว

จุดเริ่มต้นของ Business Model Canvas พัฒนามาจาก Alex Osterwalder และ Yves Pigneur ซึ่งเปิดตัวครั้งแรกในหนังสือ ‘Business Model Generation’ ซึ่ง BMC สามารถอธิบายแผนธุรกิจของเราได้ตามหัวข้อต่าง ๆ ดังนี้

• แบรนด์สามารถสร้างรายได้อย่างไร
• แคมเปญที่จะวางแผนไว้ทำแล้วคุ้มค่าหรือไม่
• กลุ่มลูกค้าคือใคร
• แผนที่จะทำคืออะไร
• ส่งมอบคุณค่าได้อย่างไร

ดังนั้น นักการตลาด และ ผู้ประกอบการที่กำลังทำธุรกิจ สามารถคิด วิเคราะห์ และ วางแผนได้ด้วยการใช้แนวคิด BMC เพื่อให้เห็นส่วนประกอบเหล่านี้ได้ในกระดาษเพียงหน้าเดียว

 

ทำไมถึงควรใช้ Business Model Canvas ในการวางกลยุทธ์ ?

จากงานวิจัยของทาง Strategyzer พบว่า ได้มีการนำ Business Model Canvas ไปใช้มากกว่า 5 ล้านรายทั่วโลก มีการนำไปใช้ในการพัฒนาธุรกิจใหม่สูงถึง 36% และสถิตใน Google Trend ยังมีการเติบโตของ Business Model Canvas ขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจุดเด่นของ Business Model Canvas มีดังนี้ค่ะ

• Business Model Canvas ช่วยพิจารณาภาพรวมธุรกิจในด้าน จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และ ความเสี่ยงที่ธุรกิจจะต้องรับมือ
• BMS ทำให้เห็นภาพรวมของธุรกิจได้อย่างรวดเร็วและไม่มีข้อมูลที่ไม่จำเป็นในแผนภาพ เมื่อเทียบกับโมเดลธุรกิจแบบดั้งเดิม
• สามารถปรับปรุงธุรกิจได้ง่ายขึ้นและช่วยกัน brainstorm ระหว่างทีมการตลาดเพื่อให้เกิดไอเดียใหม่ๆ ในการร่วมกันวางแผนกลยุทธ์
• Business Model Canvas สามารถใช้ได้ตั้งแต่บริษัท Startup ที่พึ่งก่อตั้งไปจนถึงบริษัทขนาดใหญ่ก็ใช้ BMC ตัวอย่างเช่น บริษัท 3M, Microsoft, Lego, Coca Cola ฯลฯ
• Business Model Canvas ช่วยให้ทุกคนสามารถเข้าใจชัดเจนเกี่ยวกับแผนกลยุทธ์ของธุรกิจไปในแนวทางเดียวกัน

 

Business Model Canvas ประกอบด้วยอะไรบ้าง ?

Business Model Canvas สามารถแบ่งออกเป็น 9 หัวข้อ ดังนี้

1. Customer Segments กลุ่มลูกค้าของเรา
2. Value Propositions   คุณค่าที่ส่งมอบให้กับลูกค้า
3. Channels ช่องทางที่จะเข้าถึงลูกค้า
4. Customer relationships ความสัมพันธ์กับลูกค้า
5. Revenue Streams รายได้หลักของธุรกิจ
6. Key Resources ทรัพยากรหลักของธุรกิจ
7. Key Activities กิจกรรมหลักที่ช่วยในการขับเคลื่อนธุรกิจ
8. Key Partners พันธมิตรหรือหุ้นส่วนของเรา
9. Cost Structure ต้นทุนในการทำธุรกิจทั้งหมด

 

เริ่มต้นการสร้าง Business Model Canvas

1. Customer Segments

Customer Segments (CS) คือ กลุ่มลูกค้าเป้าหมายของเราที่เราจะนำเสนอการบริการหรือสินค้าของเรา โดยการแบ่งกลุ่มลูกค้าต้องชัดเจน เช่น พื้นที่ที่อยู่อาศัยอยู่ประเทศ จังหวัดไหน อายุ เพศ พฤติกรรมความสนใจ ฯลฯ เพื่อการทำการตลาดที่ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย

 

2. Value Propositions

Value Propositions (VP) คือ คุณค่าที่จะส่งมอบให้กับลูกค้า สินค้าหรือบริการของเราจะช่วยเข้าไปแก้ Paint Point ของลูกค้าได้อย่างไร ตัวอย่างเช่น

• ถ้าเป็นสินค้าหรือบริการใหม่ คุณอาจใช้ไอเดียที่เกี่ยวกับการสร้างนวัตกรรม
• ถ้าเป็นสินค้าที่มีในตลาดอยู่แล้ว ควรโดดเด่นและมีคุณสมบัติใหม่ๆ ที่แตกต่างจากคู่แข่ง

3. Channels

Channels (CH) คือ ช่องทางที่จะเข้าถึงลูกค้า ซึ่งแบรนด์สามารถใช้เป็นพื้นที่ในการสื่อสาร นำเสนอสินค้า และ ติดต่อกับลูกค้าของเรา โดยใช้ช่องทางต่างๆ ที่แบรนด์มี จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ลูกค้ามองเห็นสินค้าหรือบริการของเรา ยิ่งไปกว่านั้นการใช้ช่องทางที่ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย ทำให้สามารถเพิ่มมูลค่าของสินค้านั้นได้ ยกตัวอย่างเช่น กลุ่มเป้าหมายในช่วงวัย 23-29 เป็นวัยทำงาน ชอบดูวิดีโอสั้น การเลือกลงช่องทาง Instragram ด้วยรูปภาพที่ถ่ายออกมาสวยงานและวิดีโอสั้นจะช่วยให้ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย และเป็นการเพิ่มมูลค่าของสินค้านั้นได้อีกด้วย ซึ่งช่องทางแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

• ช่องทางที่เป็นเจ้าของ : เว็บไซต์ของบริษัท , สื่อ Social Media อาทิ Facebook , Line OA และ Instagram เป็นต้น
• ช่องทางพันธมิตร : เว็บไซต์ที่เป็นของพันธมิตร, สินค้าขายส่ง, การค้าปลีก อาทิ ห้างสรรพสินค้า ฯลฯ

 

4. Customer Relationships

Customer Relationships (CR) คือ ความสัมพันธ์ของเรากับลูกค้า นอกจากการทำสินค้าที่มีคุณภาพ การบริหารก็เป็นสิ่งที่สำคัญ การที่เราสร้างความสัมพันธ์กับลูกค้า ทั้งลูกค้าประจำหรือลูกค้าทั่วไป มีหลายวิธี อาทิ

• ความช่วยเหลือส่วนบุคคล : 

การตอบลูกค้าผ่านทางอีเมล โทรศัพท์ และช่องทาง Social Media ผ่านการแชท เช่น แชทบอทตอบข้อความอัตโนมัตบน Facebook

• บริการอัตโนมัติ : 

การทำ Chatbot รวบรวมปัญหาและแนวทางแก้ไขที่ได้จากการคุยกับลูกค้า ให้ลูกค้าได้รับแนวทางการช่วยเหลือ เพื่อช่วยลดระยะเวลาในการรอคิวและความรวดเร็วในการให้บริการ

• การสร้างชุมชน :

การสร้างชุมชนหรือกลุ่ม ในช่องทาง Facebook เพื่อการพูดคุยและมอบสิทธิพิเศษให้กับลูกค้าคนสำคัญ

5. Revenue Streams

Revenue Streams (RS) คือ รายได้หลักของธุรกิจ ในช่องนี้ เราต้องทราบว่ารายได้ของธุรกิจมาจากช่องทางไหนบ้าง อาทิ การขายสินค้า การสมัครสมาชิกแบบรายเดือน/รายปี และ การให้ยืมหรือเช่าสินค้าและบริการ เป็นต้น

 

6. Key Resources

Key Resources (KR) คือ ทรัพยากรหลักของธุรกิจ ในการดำเนินธุรกิจสำหรับสินค้า เราต้องใช้ วัตถุดิบ เครื่องจักร แรงงาน สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ ต้นทุน เป็นต้น

 

7. Key Activities

Key Activities (KA) คือ กิจกรรมหลักที่ช่วยในการขับเคลื่อนธุรกิจ ควรมุ่งเน้นไปที่การสร้างคุณค่าให้แก่ลูกค้าทั้ง การเข้าถึงกลุ่มลูกค้า การรักษาความสัมพันธ์ที่ดีและการสร้างรายได้ กิจกรรมหลักแบ่งได้ 3 ประเภท คือ

• การผลิต : การออกแบบการผลิตและการส่งมอบสินค้า ในปริมาณมากและคุณภาพที่ดีกว่า
• การแก้ปัญหา : ค้นหานวัตกรรมใหม่ ๆ ที่ช่วยแก้ไขปัญหาในสิ่งที่ลูกค้าต้องเผชิญ
• แพลตฟอร์ม : การสร้างและบํารุงรักษาแพลตฟอร์ม ตัวอย่างเช่น Microsoft มีระบบปฏิบัติการที่เชื่อถือได้เพื่อสนับสนุนผลิตภัณฑ์ซอฟต์แวร์ของบริษัทอื่น

 

8. Key Partners

Key Partners (KP) คือ พันธมิตรหรือหุ้นส่วนของเรา ในการดำเนินธุรกิจการมีพาร์ทเนอร์เป็นสิ่งสำคัญ ในเรื่องของการหาวัตถุดิบที่ดีและมีคุณภาพ การช่วยประชาสัมพันธ์ จะทำให้ธุรกิจของเรามีความน่าเชื่อถือ ประเภทของพันธมิตร แบ่งได้เป็น 3 ประเภท คือ

• พันธมิตรเชิงกลยุทธ์ : ความร่วมมือระหว่างผู้ที่ไม่ใช่คู่แข่ง
• ความร่วมมือ : การร่วมมือเชิงกลยุทธ์ระหว่างคู่ค้าในสินค้าบางประเภท
• การร่วมทุน : พันธมิตรที่ร่วมมือในการพัฒนาธุรกิจใหม่ กลุ่มลูกค้าเป้าหมายใหม่
• ผู้ซื้อ-ผู้จัดจำหน่าย : การหาวัตถุดิบที่ดีและมีคุณภาพสำหรับสินค้าและบริหารของเรา ที่มีความน่าเชื่อถือ

 

9. Cost Structure

Cost Structure (CS) คือ ต้นทุนในการทำธุรกิจทั้งหมด ในเรื่องของต้นทุนในการผลิต เพื่อช่วยในเรื่องของการลดต้นทุน ค่าใช้จ่ายต่างๆ อาทิ ค่าเครื่องผลิต เครื่องจักร ค่าแรงงาน เป็นต้น เพื่อที่เราจะสามารถคำนวณกำไรในการตั้งราคาสินค้าและบริการของเราได้

Case Studies:

1) APPLE COMPUTERS

ภาพรวมของ Business Model Canvas ของบริษัท APPLE COMPUTERS หรือที่เราเรียกกันว่า APPLE จุดนึงที่เป็นที่สังเกตของ BMC นี้คือ Chanels เห็นได้ว่า APPLE จัดจำหน่ายผ่านทางเว็บไซต์ของตัวเอง หน้าร้านของตัว และตัวแทนจำหน่ายที่ได้รับอนุญาต ซึ่ง APPLE ไม่มีการจัดจำหน่ายผ่านทางสื่อ Social Media แบบเจ้าอื่น แต่ยอดขายก็ยังคงดีและเพิ่มขึ้นทุกปี นี่ถือว่าเป็นจุดแข็งของธุรกิจ ที่ชื่อว่า APPLE จุดนึงที่น่าสนใจเป็นอย่างมาก

 

2) BURKER KING

 

ตัวอย่าง Business Model Canvas ของ Burger King แบรนด์ Fast Food ระดับโลกที่มีหลายสาขา รวมทั้งประเทศไทย ซึ่งหากแบรนด์ไหนที่มีแฟรนไชส์ และต้องการเปิดสาขาเพิ่มเติม หรือ ต้องการปรับปรุงธุรกิจ ก็สามารถดู Canvas โดยรวมได้จากด้านบนนี้

สรุป

Business Model Canvas เป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับธุรกิจ Startup ที่กำลังเริ่มวางแผนกลยุทธ์ในการดำเนินธุรกิจ หรือแม้แต่บริษัทใหญ่ก็สามารถนำ Business Model Canvas ไปใช้ในการปรับปรุงหรือต่อยอดโมเดลธุรกิจแบบเก่าได้ ทำให้นักการตลาดรู้จักแบรนด์ตัวเองได้ดีขึ้น และ มองเห็นภาพรวมทั้งข้อดี ข้อเสีย โอกาส และ ความเสี่ยงที่ควรพัฒนาต่อไปในอนาคต

 

อ้างอิงจาก

creately

medium

strategyzer